Ahmet Ömer Yüce*
Güvenlik
sorunlarıyla uğraşan Kafkasya, Sovyetlerin dağılmasından sonra da dikiş
tutturamamıştır. Ermenistan, Azerbaycan çatışması, Gürcistan içindeki
yönetimsel karışıklıklar, Hazar deniz kaynaklarının ulaşım yolları ve Rusya’nın
bölgede hakimiyeti elinde tutma isteği Kafkasya Bölgesini çatışmalardan mahrum
bırakmamıştır. Güvenlik arayışları karşısında NATO ve AB eksenine sıcak bakan
Kafkas ülkelerinden bazıları, yönlerini NATO ve AB organizasyonlarına
kendilerini kabul ettirmeye çevirmişlerdir. Nitekim NATO, eski Sovyet etkisi
altında kalan ülkeleri teker teker kendine üye yapmaya başlamıştır. Rusya bu
hamleyi görerek daha fazla NATO tarafından çevrilmemek için kendini güvence
altına çalışmaya başlamıştır. Kafkasya da etkinliğini kaybetmek istemeyen Rusya
gerek sert güç gerekse yumuşak güç kullanarak bölgedeki etkinliğini devem
ettirmiştir.
Gürcistan da
2004 yılında oyların %67.75 ‘ini alan Mikhail Saakashvili devlet başkanı
olmuştur.[i]
Saakashvili, Gürcistan için yeni bir dönem başlatmıştır. Seçimlerden sonra
Gürcistan ile NATO arasında ilişkiler
ivme kazanmıştır. 2006 Eylül ayında, NATO, Gürcistan ile ‘’Yoğunlaştırılmış
Diyalog’’ kararını uyguladı.[ii]
Kararların NATO ekseninde olmasına karşın Rusya, ABD’nin bölgede güçlü bir
nüfuz elde edip Rusya’yı çevrelemesinden tedirgin olmuştur. Baltık ülkelerinin
NATO’ya alınmasından sonra Rusya çevrelendiğini görerek Gürcistan ve
Azerbaycan’ın NATO’ya katılma isteklerine ve Ukrayna’ın AB ve NATO yanlısı
takınmasına karşı harekete geçmiştir. Aynı Eylül ayı içerisinde Rusya ve
Gürcistan arasında casus krizi patlak vermiştir.[iii]
Gürcistan tarafından 4 Rus görevlisi tutuklanmıştır. Cevabı ağır bir şekilde
veren Rusya, Gürcistan’a karşı yaptırımlar uygulamaya başlamıştır. Gürcistan
devlet başkanı Saakashvili 7 Ağustos 2008 de Gürcü ordularını, Güney Osetya
topraklarına doğru yol aldırdı. 8 Ağustos günü de operasyon başlamış oldu.[iv]
Operasyon devam ederken, Rusya birçok Oset sivil ve az sayıda Rus askerinin de
öldüğü açıklanmıştır.[v] Aynı
gün içerisinde Rus savaş uçakları Gürcistan’ın başkenti Tiflis’e 30 kilometre
yakınında bulunan Marneuli Havalimanını bombalamıştır.[vi]
Marneuli Havalimanının yenileştirmesi Türkiye tarafından yapılmış olması da
dikkat çekmiştir. Olaylar hız kesmeden devam ederken Rusya Federasyonu , Güney
Osetya’ya müdahale kararı almıştır. Bu karar için Rusya liderlerinden bölgedeki
barışın tahsis edilmesi amaçlanarak müdahale edileceği açıklaması gelmiştir.[vii]
Buna karşın Gürcistan yönetimi askeri sayısını arttırmak için seferberlik ilan
etti ve hatta Irak’ta bulunan ordusundan askeri destek için askerlerinin büyük
bir kısmını geri çekti. [viii]
Yukarıda ki
harita da savaşın taraflarının nerelerde olduğu hangi cephelerin oldu ve
konumlar verilmiştir. Rus ordusunun Güney Osetya da kazandığı başarının
ardından Tiflis’in tehdit altında olduğunu açıklayan Gürcistan devlet başkanı
Saakashvili dünya kamuoyundan destek istedi. 16 Ağustos 2008 tarihinde ‘’Altı
Madde Anlaşması’’ olarak adlandırılan ateşkes Medvedev ve Saakaşvili arasında
imzalandı.[ix] Anlaşmanın
maddeleri sırasıyla;
1- Bütün tarafların şiddeti sonlandırması
2- Askeri
hareketlerin durdurulması
3- İnsanlar için
gerekli olan yardımlara sorun olmadan erişim sağlanması
4- Gürcü
kuvvetlerinin kalıcı olan yerlerine geri dönmesi
5- Rus kuvvetler
çatışma öncesi konumlarına dönecek ve Güney Osetya hudutlarında ek tedbir alacaktır.
6- Güney Osetya
ve Abhazya’nın gelecek statüsü uluslararası alanda müzakere edilmesi
Saakaşvili’nin
6.maddenin kabul edilmeyeceğini söyleyerek tekrar uzlaşmaya giderek 6.madde
Medvedev’in de onayıyla anlaşmadan kaldırıldı.
Savaşın bitmesinden
sonra Abhazya ve Güney Osetya, Gürcistan’dan bağımsızlıklarını ilan
etmişlerdir. Gürcistan uluslararası desteğin yeterli ölçüde olmadığını anlamış
ve yenilgiyi kabul etmiştir. Rusya ise Gürcistan üzerinden diğer ülkelere mesaj
göndererek kendi periferisinde bulunan ülkelerde izin alınmadan hareke
edilemeyeceğini göstermiştir. NATO ve AB ‘nin sessiz kalmasını da bu düzeyde
bir mesajın doğru ve net bir şekilde iletildiğinin göstergesi olarak kabul
etmektedir. Nitekim bağımsızlığını ilan eden Abhazya ve Güney Osetya’yı geç
olarak tanısa da ülkelerin dünya çapında duyulmasını sağlamıştır.
[i] http://www.electionguide.org/elections/id/1380/
[ii] Kafkasya da siyse m.vedat
gübüz syf451
[iii] Kitap 451
[iv] https://www.dw.com/tr/gürcistan-güney-osetyayı-rusya-gürcistanı-bombalıyor/a-3546813
[v] https://www.dw.com/tr/gürcistan-güney-osetyayı-rusya-gürcistanı-bombalıyor/a-3546813
[vi] http://www.hurriyet.com.tr/dunya/rusya-gurcistana-girdi-9611495
[vii] https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/421951
[viii] https://avim.org.tr/Blog/SAVASIN-ONUNCU-YILI-VEYA-TARIHIN-TEKERRURU
[ix] http://www.turkishstudies.net/files/turkishstudies/1225215533_5ErkanSüleyman-trh-71-92.pdf
*Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Yüksek Lisans Öğrencisi
Eklenme tarihi: 26 / 11 / 2020
Haber Okunma: 655